Zeberka-opis gatunku

Kiara

Zeberka szara (Taeniopygia guttata castanotis syn. Poephilla guttata)

Zeberka szara (Taeniopygia guttata castanotis syn. Poephilla guttata), inaczej zwana amadyną zebrowatą lub zeberką australijską należy do rzędu wróblowatych i rodziny astryldów, podrodziny Lonchura. Pochodzi z Australii, gdzie obecnie istnieje zakaz wywozu jakichkolwiek ptaków gatunków rodzimych (a szkoda, gdyż w Australii powstały zupełnie inne mutacje i odmiany barwne zeberek niż u nas, w Europie- jedynie niektóre z nich przypominają częściowo kilka z naszych mutacji). Do hodowli trafiły w XVIII wieku i szybko zyskały popularność jako wesołe, łatwe w hodowli i dające dużą ilość odmian barwnych (których utrwalenie nastąpiło dopiero wraz z rozwojem genetyki- a tym samym- ze świadomą hodowlą mającą na celu utrwalenie mutacji).
Jest to mały ptak, wielkości ok.10cm, masa ciała ok.11gramów. Istnieje też tzw. odmiana wystawowa, znacznie większa od standardowej zeberki, będąca jednakże tym samym gatunkiem.
Zeberki, jak wiadomo, cieszą się dużą popularnością. Każdy, kto choć raz je miał, z łatwością rozpozna samca po czerwonych policzkach (które bywają czarne u odmiany czarnolicej oraz żółto-pomarańczowej u odmiany jasnopoliczkowej, a także szare lub płowe u mutacji szarolicej i płowolicej-która bywa kwalifikowana jako jedna i ta sama mutacja w zależności od barwy podstawowej zeberki-szarej lub brązowej). Samiec formy nominalnej (NG-ang. natural grey) ma prążkowane podgardle, po bokach ciała kasztanowe znaczenia w białe kropki, intensywnie czerwony dziób i nogi. Samica ubarwiona jest skromniej, jak to zwykle bywa u ptaków odznaczających się wyraźnym dymorfizmem płciowym. Obecnie wyhodowano bardzo wiele odmian barwnych i ciągle powstają nowe.
Rozmnażanie: Zeberki są ptaszkami dobrymi dla początkujących hodowców, gdyż są stosunkowo łatwe w hodowli. Minimalne wymiary klatki dla jednej pary wynoszą: 50*30*40cm.
W 12-tym dniu po zapłodnieniu samiczka znosi 4-6 jaj, które wysiaduje ok.13 dni (+/- 2 dni, zależy to od warunków atmosferycznych). Odpowiednio wcześniej należy do klatki włożyć budkę (teraz można gotowe koszyczki lęgowe kupić w prawie każdym sklepie zoo , jednak bywają one zbyt ciasne dla podrośniętych, a wciąż pozostających w gnieździe piskląt, kiedy lęg jest liczny. Średnica takiego standardowego koszyczka dla zeberek do kupienia w sklepie wynosi 8cm.) Inne rozwiązanie to wykonanie ze sklejki budki lęgowej wymiarów 10*10*12cm, o otworze wejściowym w kształcie prostokąta o wymiarach: 4,5*10cm lub 5*4,5cm. Taką budkę lub sklepowy koszyczek samiczka i samczyk wyścielą miękkimi materiałami- kawałkami szarpi, ligniną. Można dać ptakom dwie budki-wtedy wybiorą tę, która bardziej im odpowiada, drugą wtedy usuwamy.
Po wylęgnięciu młodych dorosłe ptaki zjadają resztki skorupek, które stanowią dla nich porcję wartościowego wapna. Pisklęta do 8-mego dnia życia pozostają ślepe. Po tygodniu także ciemnieje im skóra, a dzioby zabarwiają się na ciemnostalowy kolor. Młode po 21 dniach opuszczają gniazdo i jeszcze przez 14 dni są karmione przez rodziców. Młode ptaki ubarwione są podobnie do ubarwienia samiczki, odróżnia je czarny dziób. Formy mutacyjne wykazują swoje mutacyjne cechy już w upierzeniu juwenalnym. Pełne wybarwienie samczyków następuje w 12-14 tygodniu życia, ale już w 9-tym zaczynają się pojawiać pierwsze "samcze" cechy: bezbarwny pas przebiegający poprzez dziób, lekko czerwieniejące się policzki (zależy to oczywiście od mutacji czy kominacji mutacji- np białe wybarwiają się później, z kolei beżowe są jako pisklęta koloru jasnego).
Nie należy trzymać młodych zbyt długo z rodzicami, gdyż już w wieku 14 tygodni są zdolne do rozrodu. Dlatego zaleca się w odpowiednim momencie rozdzielić ptaszki wd płci do osobnych klatek, tak, by nie dochodziło do hodowli wsobnej, która prowadzi do osłabienia materiału genetycznego ptaków. Dopiero 9-cio m-czne ptaki powinno się dopuszczać do hodowli. W przypadku hodowli zeberek różnych mutacji-najpierw trzeba znać charakter mutacji, by odpowiednio połączyć ptaki. Mutacji dominujących nie należy łączyć ze sobą (chodzi o tę samą mutacją rzecz jasna)- większość z nich przy połączeniu da młode, u których wystąpi tzw. czynnik letalny-czyli część w ogóle się nie wykluje (embriony obumrą jeszcze w fazie zarodkowej), najwięcej padnie w pierwszych tygodniach życia, a postała część będzie słaba i chorowita. Zeberki mutacji recesywnych łączymy z osobnikami formy nominalnej, szpaltami na daną mutację lub przedstawicielami mut. dominujących, szpaltami na daną mutacją- ma to na celu wzmocnienie potomstwa i ich większą żywotność. Szczegółowo sposoby połączeń osobników o różnym charakterze mutacji rozpisałam w dziale "Genetyka".
Należy pamiętać, że zeberki w naturze są ptakami monogamicznymi, dlatego też po zakończeniu sezonu lęgowego i rozdzieleniu ptaków wd płci, w następnym roku łączymy te same pary lęgowe. Inny partner/ka może zostać nie zaakceptowany.
Zeberki żyją ok 5-8 lat.

Obecnie istnieje prawie 40 mutacji barwnych zeberek, spośród których tylko mała część dotarła do Polski, i nieco większa do całej Europy (całkiem inną grupę stanowią australijskie mutacje, o którach wspomniałam na początku, i odmiany zeberek- jednak jako że od kilku lat istnieje zakaz wywozu rodzimych gatunków z kontynentu australiskiego, nie ma ich w hodowlach w innych częściach świata).
Oprócz mutacji i kombinacji mutacji barwnych istnieje też pojęcie "zeberki wystawowej", większej niż "zwykła" amadyna zebrowata. Zeberki ponadto dzielą się na dwa typy: "buff"- ptaki o mocnej budowie, masywne, ale o mniejszym temperamencie i żywotności oraz słabszym zdrowiu, mające natomiast bujniejsze, upierzenie, o piórach szerszych, bardziejn puszystych i nie tak przylegających do ciała- samo upierzenie sprawia, że ptaki tego typu zdają się być większymi niż w rzeczywistości. Drugi typ to "yellow"- smuklejsze, sprawiające wrażenie drobniejszych, są jednak zwinniejsze, mają także mniej obfite upierzenie, o piórach gładkich, błyszczących, przylegających do ciała. W hodowli zeberek na potrzeby wystawowe zaleca się łączenie tych dwóch typów pomiędzy sobą- część piskląt z takiego skojarzenia będzie "buff", część "yellow". Nie powinno się łączyć dwóch osobników "buff", gdyż potomstwo może być słabe i chorowite.

Bibliografia:
-notatki własne;
-K.M.Jabłoński "Zeberki i mewki", wyd.Egros, seria:"Hobby",
-J.Felix "Ptaki pokojowe", Państwowe Wyd. Rolnicze i Leśne, 1974;

Praca ta powstała w oparciu o moje własne notatki i książki, które wymieniałam (nie jest jednak w żadnym wypadku plagiatem- posłużyły mi jedynie jako źródła). Kopiowanie tego tekstu uznane będzie za plagiat. B.M.B.